Περιεχόμενα
1. Πρόλογος ………………………………………………………………………………………………………………
5
2. Φυσικό και Οικιστικό Περιβάλλον ……………………………………………………………………..5
2.1 Χωροταξία
& Πολεοδομία .……………………………………………………………………………5
2.2 Ο Δημόσιος
Χώρος ………………………………………………………………………………………6
2.3 Η
προστασία του κοινωνικού χαρακτήρα των ακτών ………………………………..7
2.4
Καθαριότητα & Διαχείριση Αποβλήτων……………………………………………………….7
2.5 Προστασία
περιβάλλοντος ……………………………………………………………………………9
3. Κοινωνική Πολιτική, Παιδεία & Πολιτισμός ……………………………………………………11
3.1 Ο
Πολιτισμός…………………………………………………………………………………………………..11
3.2 Κοινωνική
Αλληλεγύη – Παιδεία & Υγεία……………………………………………………13
4. Τοπική Οικονομία & Απασχόληση
………………………………………………………………………15
4.1
Τουρισμός…………………………………………………………………………………………………………15
4.2 Αγροτική
Οικονομία ………………………………………………………………………………………16
5. Δημοτικές Υπηρεσίες ………………………………………….…………………………………………………17
6. Επίλογος …………………….……………………………………………………………………………………………19
1. Πρόλογος
Η υποβολή επικαιροποιημένων Πενταετών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων για την πενταετή περίοδο 2015-2019 αποτελεί μια πρώτης τάξης ευκαιρία για την κατάρτιση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος που θα καλύπτει όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων του Δήμου μας. Η υποχρέωση καταγραφής του σχεδιασμού των ΟΤΑ πρώτου βαθμού όπως συνιστάται στα άρθρα 203-207 του κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (Ν.3463/2006) έχει ως στόχο την αναβάθμιση των υποδομών και την εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών δημοτικής οργάνωσης και διακυβέρνησης. Αναγκαιότητα αποτελεί η αναζήτηση συνεργειών σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, ενώ από τα μελλοντικά αναπτυξιακά πλάνα δε μπορούν να είναι ξεκομμένα ο υφιστάμενος χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός και τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά μέσα.
Στη δημοτική μας
πραγματικότητα η εκπόνηση ενός σχεδιασμού μεσοπρόθεσμου χρονικού ορίζοντα
αντιμετωπίζει μεγάλο αριθμό δυσκολιών όπως η άναρχη δόμηση και η σχεδόν απουσία
οργανωμένου δημόσιου χώρου, η έλλειψη παιδείας, πληροφόρησης και πολιτικής
βούλησης για τη χρήση ανακυκλώσιμων υλικών και τη διαλογή απορριμάτων στην
πηγή, η ανεξέλεγκτη εμπορική εκμετάλλευση των ακτών που επιτείνεται από
τις αυθαιρεσίες και τις ρυπογόνες
παρεμβάσεις των μονάδων τουρισμού, εστίασης και αναψυχής και το επικρατούν
μοντέλο του μαζικού τουρισμού, η ερημοποίηση και υποβάθμιση των φυσικού τοπίου
και των αρχαιολογικών μνημείων, η εγκαθίδρυση ΒΑΠΕ σε χώρους ιδιαίτερης
ιστορικότητας και φυσικού κάλλους, η ανεπάρκεια των υποδομών κοινωνικής
μέριμνας, αλληλεγγύης και συνοχής και μια αγροτική οικονομία που αδυνατεί να
εξασφαλίσει τα προϊόντα της και να διασυνδεθεί παραγωγικά με την τουριστική
βιομηχανία.
2.Φυσικό και Οικιστικό Περιβάλλον
2.1 Χωροταξία & Πολεοδομία
Η βίαιη ανάπτυξη τις
τελευταίες δεκαετίες ιδιαίτερα στα παράλια με την ανορθολογική αύξηση του
δομημένου τουριστικού χώρου είχε συνέπεια τις στρεβλώσεις τόσο στο φυσικό όσο
και στο δομημένο περιβάλλον. Το αποτύπωμα αυτού του χωρίς αρχές τρόπου ανάπτυξης,
χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό, με υπερεκμετάλλευση της γης, με αποδόμηση της
ιστορικής συνέχειας και της πολεοδομικής συνοχής, το συναντάμε στους οικισμούς αλλά
και τα κέντρα της Χερσονήσου, των Μαλίων, των Κ. Γουβών, των Γουρνών, Κοκκίνη Χάνι και Καρτερού, με το
άναρχο δομημένο περιβάλλον τους και την απουσία ουσιαστικά δημόσιου χώρου
και κατ’ επέκταση την υποβάθμιση της
ποιότητας ζωής.
Είναι αναγκαίος ο
σχεδιασμός και η κινητοποίηση των δημοτικών υπηρεσιών για:
- την οριστικοποίηση των πολεοδομικών σχεδίων και πράξεων
εφαρμογής που κρατούν σε ομηρία τους δημότες.
- το σχεδιασμό μέσω ΣΧΟΟΑΠ σε όλες τις δημοτικές ενότητες
- τις αναπλάσεις στα ιστορικά κέντρα
- την ανάπλαση του παραλιακού μετώπου και ανάδειξη της
πολιτιστικής υποδομής του (μνημεία, αρχαιολογικοί χώροι) από τα Μινωικά χρόνια
μέχρι σήμερα
- τη σωστή διαχείριση με σχεδιασμό του φυσικού περιβάλλοντος
με στόχο τις ανάγκες των δημοτών.
- την ενοποίηση των αρχαιολογικών δομών και χώρων σ’ όλο το
εύρος του Δήμου.
2.2 Ο Δημόσιος Χώρος
Ο δημόσιος χώρος
ανήκει στην κοινωνία! - Είναι μέρος της ποιότητας ζωής μας. Πρέπει να
προστατεύεται από την ιδιωτική αυθαιρεσία, τις επεκτατικές λογικές κατάληψης
και χρήσης του, πάνω και πέρα από κάθε σχεδιασμό.
Είναι αναγκαίο να σχεδιαστεί και να προσφέρει
• Βιώσιμη κινητικότητα
παντού, με προτεραιότητα στον πεζό και το ποδήλατο.
• Δικαιώματα και
διευκολύνσεις στους ανθρώπους με προβλήματα και αναπηρίες
***
Οι ΠΟΛΙΤΕΣ για την
ΚΟΙΝΩΝΙΑ και το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στο θέμα της
«αξιοποίησης» της πρώην αμερικάνικης βάσης Γουρνών.
• Υπερασπιζόμαστε το
ΣΧΟΟΑΠ του πρώην Δήμου Γουβών. Είναι μια συμφωνημένη συνθήκη που έχει γίνει αποδεκτή για το ακίνητο.
• Λέμε ότι χρειάζεται
η ενημέρωση και κινητοποίηση της κοινωνίας για υλοποιηθούν οι προβλέψεις του ως άνω
σχεδίου.
• Για να συνεχίσουν τη
λειτουργία τους οι υπηρεσίες και δραστηριότητες που αναπτύσσονται στο όνομα της
τοπικής οικονομίας και μιας
μακροπρόθεσμης σχέσης όπως Σχολεία, Δημοτικές υπηρεσίες, Ελληνικό Κέντρο
Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), Διεθνές Εκθεσιακό Κέντρο Κρήτης (ΔΕΚΚ).
• Για να οργανωθεί ο
χώρος σε πολιτιστικό - παιδαγωγικό πνεύμονα του Δήμου αλλά και υπερτοπικής
σημασίας.
Πρόκειται για ζωτικό χώρο που προσδιορίζεται
να δεχθεί συγκεκριμένες λειτουργίες με αυξημένες απαιτήσεις ώστε να εκπληρώσει
ένα σημαντικό πολεοδομικό αλλά και κοινωνικό ρόλο.
Στη βάση αυτή επιπρόσθετα προτείνουμε τη δημιουργία στο χώρο:
- Κέντρου μελέτης και έρευνας Μινωικού πολιτισμού.
- Κέντρου Μελέτης και Προβολής Τοπικής Ιστορίας και
Πολιτισμού.
- Κέντρου μελέτης και Έρευνας της Κρητικής μουσικής σε ανοιχτό διάλογο με όλες τις χώρες,
(ιδιαίτερα της Μεσογείου) και σε συνεργασία με το Μουσικό Σxολείο.
2.3 Η προστασία του κοινωνικού χαρακτήρα των ακτών
Καθιστάται αναγκαίο
να διασφαλιστεί η δυνατότητα για ελεύθερη πρόσβαση στις ακτές και να
προστατευθεί το δικαίωμα του κάθε πολίτη να κάνει το θαλάσσιο μπάνιο του χωρίς
να είναι υποχρεωμένος να πληρώσει υπηρεσίες που δεν επιθυμεί. Η παράταξη μας
δεν είναι γενικά αντίθετη στην παραχώρηση, με αντάλλαγμα, του δικαιώματος
χρήσης ορισμένων τμημάτων του αιγιαλού, αρκεί αυτό να γίνεται με σχεδιασμένο
και κοινωνικά δίκαιο τρόπο.
Επιβάλλεται να ληφθεί
μέριμνα ώστε σε όλο το εύρος της παράκτιας ζώνης του Δήμου να υπάρχουν ακτές
κοινής χρήσης προσεγμένες, οργανωμένες και εύκολα προσβάσιμες. Στις άμεσες
προτεραιότητες θα πρέπει να είναι η οριοθέτηση παραλιών κοινής χρήσης και η
κατάλληλη σήμανση τους. Καμία ακτή να μη χαρακτηρίζεται ως κοινής χρήσης εφόσον
εξαιρείται από την παραχώρηση όπως αυτό ορίζεται στο άρθρο 4 της σχετικής ΚΥΑ
του 2015.
Η αυθαίρετη κατάληψη
και χρήση των ακτών πρέπει να ελέγχεται και πρέπει να
αναζητηθεί από την κεντρική κυβέρνηση το μερίδιο του Δήμου από τα πρόστιμα για
την αυθαίρετη χρήση δημοτικών ακτών.
2.4 Καθαριότητα & Διαχείριση Αποβλήτων
Η διαχείριση των
αποβλήτων είναι ένας τομέας που μπορεί να συνεισφέρει στην ανάπτυξη του τόπου.
Είναι ένας τομέας που αλλάζει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ανάπτυξης – όπως
αυξημένη προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, αναβάθμιση των
υποδομών που δημιουργούν μια καλύτερη καθημερινότητα και ένα υψηλότερο επίπεδο
ευημερίας για τους πολίτες.
Η διαχείριση των
αποβλήτων σήμερα θα πρέπει να σκοπεύει στη βελτίωση της αποδοτικότητας των
πόρων, τη μείωση της συνολικής χρήσης μη ανανεώσιμων φυσικών πόρων και τη μείωση, έτσι, των σχετικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων
από τη χρήση πρώτων υλών. Οι
ανανεώσιμοι φυσικοί πόροι πρέπει να χρησιμοποιούνται σε βαθμό που δεν υπερβαίνει τη δυνατότητα
ανανέωσής τους.
Το πρόβλημα της
αλλαγής διαχείρισης αποβλήτων είναι κυρίως πολιτικό και κοινωνικό. Η
ολοκληρωμένη λύση της διαχείρισης αποβλήτων συνδέεται με σημαντικές κοινωνικές
αλλαγές. Για να λυθεί το πρόβλημα των αποβλήτων, χρειάζεται αλλαγή του
καταναλωτικού αλλά σαφώς και του παραγωγικού μοντέλου. Να παράγουμε, δηλαδή
προϊόντα, χρησιμοποιώντας λιγότερους φυσικούς πόρους. Να χρησιμοποιούμε τους
φυσικούς πόρους, παράγοντας λιγότερα απόβλητα. Να καταναλώνουμε πιο φιλικά προς
το περιβάλλον προϊόντα.
Η σημερινή εξάρτηση
από τους Χώρους Υγειονομικής Ταφής απέχει σημαντικά από το ολοκληρωμένο σύστημα
που προδιαγράφει η Ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Οι σύγχρονες
αντιλήψεις επιβάλλουν τη στροφή
της διαχείρισης αποβλήτων σε νέα κατεύθυνση. Η κατεύθυνση αυτή σηματοδοτείται
από ολοκληρωμένες λύσεις, σημαντική βελτίωση της περιβαλλοντικής προστασίας και
της ποιότητας ζωής, σταδιακή
προσέγγιση σε μία πιο βιώσιμη διαχείριση στερεών αποβλήτων. Είναι περισσότερο
από αναγκαία η μέγιστη αξιοποίηση των πόρων που βρίσκονται συμπυκνωμένοι στα
απόβλητα.
Στον πυρήνα της ορθής
διαχείρισης των αποβλήτων βρίσκεται η απαίτηση
ο Δήμος μας :
• να υπερασπιστεί το
δημόσιο χαρακτήρα στη διαχείριση των απορριμμάτων και να επανεξετάσει την άποψη
του για παραχώρηση υπηρεσιών σε ιδιώτες.
• να επικεντρώσει σε
ένα μοντέλο που βασίζεται στην πρόληψη και τη διαλογή-ανακύκλωση στην πηγή, μέσα από την αποκέντρωση, τον κοινωνικό
έλεγχο και το δημόσιο σχεδιασμό.
• να υπερασπιστεί τη
μεταστροφή από τα βραχύβια σε επισκευάσιμα και επαναχρησιμοποιούμενα αγαθά
μακράς διάρκειας, συνεισφέροντας
στη μείωση της ποσότητας των παραγόμενων αποβλήτων.
• να υπερασπιστεί την
επαναχρησιμοποίηση και ανάκτηση υλικών και ενέργειας συμβάλλοντας στη δραστική
μείωση των αποβλήτων που οδηγούνται προς ταφή.
• να αναπτύξει ένα σχέδιο πρόληψης και να
διεκδικήσει οικονομικούς πόρους για τη στήριξη του σχετικού προγράμματος.
Για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων η Δημοτική Αρχή οργανώνει:
- Τις υπηρεσίες και δομές του Δήμου
και ενισχύει τις προσπάθειες για τη μείωση και την καλύτερη διαχείριση των
αποβλήτων.
- Τη
βιώσιμη κατανάλωση και την
επαναχρησιμοποίηση προϊόντων και υλικών.
Συστήνει
το κέντρο επισκευής
και επαναχρησιμοποίησης μετά από εκπόνηση μελέτης βιωσιμότητας.
- Την ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και συμμετοχή των πολιτών,
της τοπικής βιοτεχνίας, των αγροτών, του εμπορίου, των τουριστικών επιχειρήσεων
πάνω στην πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων
και στη βελτίωση της καταναλωτικής τους συμπεριφοράς.
- Τη μείωση της χρήσης επικίνδυνων
χημικών ουσιών και αντικατάσταση με λιγότερο επικίνδυνες εναλλακτικές λύσεις.
- Την εφαρμογή «πράσινων» προμηθειών.
Για όλα τα παραπάνω είναι
απαραίτητη η συνεργασία Δήμου και ενδιαφερόμενων μερών (πολίτες,
περιβαλλοντικές και επιχειρηματικές οργανώσεις, κλπ.).
Οι όποιες δράσεις για
την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης υλικών -όπως
πχ τα ανταλλακτικά χαριστικά παζάρια-
κρίνεται σκόπιμο να ενισχυθούν μέσω του συντονισμού
και σχετικών διοργανώσεων από πλευράς του Δήμου
καθώς και σε σχολεία της περιοχής.
Στους τομείς οικονομικής δραστηριότητας
όπως το λιανικό εμπόριο, η εστίαση, ο τουρισμός κλπ, η προώθηση της επαναχρησιμοποίησης
υφασμάτων, επίπλων, ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών και λοιπών αγαθών είναι
αναγκαία. Ο Δήμος συμβάλλει στη διασύνδεση επιχειρήσεων, οργανώσεων, κινήσεων
πολιτών και ατόμων που έχουν να προσφέρουν
ή χρειάζονται είδη, όπως ρουχισμό, έπιπλα,
συσκευές, φάρμακα, κ.α. Το Τμήμα Κοινωνικών Υπηρεσιών του Δήμου ενεργοποιείται προς αυτήν την κατεύθυνση.
2.5 Προστασία του περιβάλλοντος
Είναι ανάγκη να
υποστηρίξουμε και να προστατεύσουμε τα φυσικά τοπία και τους οικισμούς του
Δήμου Χερσονήσου, με τα ποικίλα γεωπεριβάλλοντα, τους ιδιαίτερους ορεινούς
όγκους, τους αυτόνομους οικισμούς που διατηρούν ακόμα ακέραια τα παραδοσιακά
τους στοιχεία σε αρμονία με το περιβάλλον,
την τοπική οικονομία και τα ανθρώπινα μέτρα.
Να τα
συνθέσουμε σε ένα
πολυδιάστατο γεωοικονομικό πλαίσιο το οποίο να ενσωματώνει την ίδια την ιστορικότητα της Κρήτης και των
ανθρώπων της, στοιχεία που καθιστούν μοναδική την περιοχή μας γι αυτό και
αποτελούν πόλο έλξης ενός τεράστιου αριθμού επισκεπτών τόσο από ξένες χώρες όσο
και Ελλήνων.
Σε αυτά τα πλαίσια η
δημοτική κίνηση ”ΠΟΛΙΤΕΣ για την ΚΟΙΝΩΝΙΑ και το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ” προτείνει τις
παρακάτω ενέργειες-πολιτικές:
- Την προστασία των θαλασσών από τη ρύπανση με ιδιαίτερη
έμφαση στον έλεγχο των εκτεταμένων ακτογραμμών του Δήμου μας, ώστε να
εντοπιστούν οι αυθαιρεσίες και οι ρυπογόνες παρεμβάσεις από μονάδες εστίασης
και ξενοδοχειακές μονάδες. Η διαμόρφωση των ακτογραμμών χρειάστηκε χιλιάδες χρόνια
για να εξελιχθεί στο ιδιαίτερο τοπίο που αποτελεί πόλο έλξης σε εκατοντάδες
χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο στην περιοχή μας. Είναι απόλυτη ανάγκη όχι απλά
να παραμείνει το ίδιο αλλά να αποδοθεί, όπου είναι δυνατόν, στην αρχική του
μορφή.
Ως δημοτική κίνηση προτρέπουμε στην ίδρυση φορέα με
αποκλειστική αρμοδιότητα την επιτήρηση και παρέμβαση, ώστε το εκτεταμένο
παραλιακό μέτωπο (μήκους 35 χλμ. από τον Καρτερό έως τα όρια του νομού
Λασιθίου) να ανακτηθεί και να παραμείνει εν συνεχεία αλώβητο από παρεμβάσεις
ασυλλόγιστες, καιροσκοπικές και καταστροφικές για το περιβάλλον και την τοπική
οικονομία.
- Στήριξη των τοπικών παραγωγικών δραστηριοτήτων και των
φυσικών και πολιτιστικών τοπίων από τη γιγάντωση της τουριστικής βιομηχανίας.
Όσο κι αν ακούγεται αντιφατικό, (σε έναν τόπο όπου υδροκεφαλικά έχει αναπτυχθεί
ο μαζικός τουρισμός), στο Δήμο Χερσονήσου υπάρχουν εστίες φυσικών και
πολιτιστικών δραστηριοτήτων, σε συνδυασμό με αρχαιολογικούς χώρους μοναδικής
αξίας και ομορφιάς οι οποίες είναι ανάγκη όχι μόνο να προστατευθούν αλλά και να
αναδειχθούν, ώστε να
ενταχθούν σε ένα ενιαίο δίκτυο πολιτισμικής δραστηριότητας σε όφελος των ανθρώπων, των μικρών τοπικών επιχειρήσεων και των
τοπικών κοινοτήτων.
- Το
φυσικό τοπίο στο Δήμο Χερσονήσου παρέχει μοναδική ποικιλία γεωφυσικού πλούτου
και βλάστησης. Με φαράγγια
(Καρτερού, Αποσελέμη, Αγίας Αναστασίας, Κεράς, Αγίας Κυριακής Γωνιές), ορεινές
διαδρομές και δάση (Πρινόδασος Μαλίων - Κράσι, Αζιλακόδασος Κράσι, Τουπάκι
Επισκοπής, λαγκάδι Χαρασσού, δάσος πάνω από Αβδού κ.ά.). Όχι μόνο είναι ανάγκη
να προστατευτεί αλλά μπορεί να μετατραπεί σε σημείο τοπικής ανάπτυξης και
αξιοποίησης σε συνδυασμό με πολιτιστικές διαδρομές και εκπαιδευτικές
δραστηριότητες.
- Υποστηρίζουμε το δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα της
ενέργειας και της χρήσης και διαχείρισης των υδάτων. Υποστηρίζουμε τη μετάβαση του σημερινού
ενεργειακού προτύπου που στηρίζεται στα ορυκτά καύσιμα, υπέρ των Ανανεώσιμων
Πηγών Ενέργειας που αναπτύσσονται με σχεδιασμό, τέτοιον που να αποπνέει σεβασμό στο εκάστοτε τοπικό οικοσύστημα.
- Η κίνηση “Πολίτες για την Κοινωνία και το Περιβάλλον”
επιμένει στην προάσπιση του δημόσιου χαρακτήρα των φυσικών πόρων και την
επανάκτηση τους προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος όπου αυτό έχει βληθεί. Η
περίπτωση της μεγάλης επένδυσης με συνθήκες fast track στο Κράσι (υβριδικό
κέντρο ηλεκτροπαραγωγής) αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή, όπου ούτε η τοπική
κοινωνία ρωτήθηκε και όπου σχεδιάζεται μια βάναυση παρέμβαση στην καρδιά ενός τοπίου, ενός περιβάλλοντος
με μοναδική αξία (Αζιλακόδασος, πηγές Κράσι, παραδοσιακός οικισμός Κράσι και
πρινόδασος Μαλίων-Κράσι).
3. Κοινωνική Πολιτική, Παιδεία & Πολιτισμός
3.1 Ο Πολιτισμός
Οι συνέπειες της
πολιτιστικής κρίσης επεκτείνονται σ’ όλη την κοινωνία και πλήττουν ιδιαίτερα
τους εργαζόμενους και τη νεολαία. Οι πολιτιστικές άξιες, ο αθλητισμός, τα
καταναλωτικά πρότυπα κοινωνικής συμπεριφοράς και ο τρόπος ζωής όπως προβάλλονται από την καθεστηκυία τάξη, που στηρίζει κύρια τη μαζική
κουλτούρα και τα υποπροϊόντα της και τα προωθεί με κύρια οχήματα τα ΜΜΕ, αποσκοπούν τελικά στην εξυπηρέτηση των αναγκών της αγοράς και των συμφερόντων
της. Για μας όμως, πολιτισμός είναι, η δυνατότητα να βουτάς στο παλιό να
αντλείς και να δημιουργείς το καινούργιο.
Μέχρι σήμερα δεν
υπήρξε καμία σοβαρή εναλλακτική
πρόταση σ’ αυτό το κυρίαρχο μοντέλο, από τις εκάστοτε δημοτικές αρχές.
Απαιτείται, αλλαγή της δημοτικής πολιτιστικής οπτικής, με στόχο την οργανική ένταξη των προϊόντων
του πολιτισμού, της παιδείας, της κοινωνικής αλληλεγγύης στη ζώσα
καθημερινότητα των πολιτών, γεγονός που θα μετατρέψει τον πολιτισμό σε όρο για
μια νέα κοινωνική ανάπτυξη και ουσιώδη προϋπόθεση της κοινωνικής αλλαγής.
Χρειάζεται:
• Η σύνδεση του πολιτιστικού αποθέματος με το σήμερα, ως το πρώτο βήμα στην αλλαγή
της πολιτιστικής οπτικής.
• Ο Δήμος να παραδώσει στη σύγχρονη κοινωνία όλη τη γνώση για
την τεράστια πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής, στοχεύοντας να την κάνει πρώτα απ’ όλα κτήμα των δημοτών
αλλά και προϊόν δυναμικής ανάπτυξης του τουρισμού και της οικονομίας.
Οι αρχαιολογικοί
χώροι που εμπίπτουν στο Δήμο Χερσονήσου είναι πολλοί και αφορούν το σύνολο των ιστορικών
περιόδων της Κρήτης:
• Από πρώιμες μινωικές εγκαταστάσεις και λιμάνια (Μινωικό
ανάκτορο, οικισμός και λιμάνι στα Μάλια, μινωικό ναυπηγείο στους Αγίους
Θεοδώρους στην περιοχή Αρίνα, μινωικά λατομεία στον Άγιο Γεώργιο Χερσονήσου
[σήμερα κάτω από το βυθό]μινωική έπαυλη στην περιοχή Νίρου στο Κοκκίνη Χάνι,
μινωικό λιμάνι της Αμνισού, μινωικό ιερό στην Αγία Φωτεινή Αβδού, μινωικός
οικισμός στο Καρφί, λατρευτικό σπήλαιο στο Σκοτεινό), έως αρχαιοελληνικές και
ρωμαϊκές θέσεις (ρωμαϊκή πόλη της Χερσονήσου με θέατρα, οικίες,
παλαιοχριστιανικές βασιλικές, κάστρο [Καστρί] και λουτρά, ρωμαϊκά λατομεία στον
Ανισαρά, ρωμαϊκή δεξαμενή και υδραγωγείο στη Χερσόνησο και Ξεροκαμάρες, ρωμαϊκή
γέφυρα Αποσελέμη, ρωμαϊκές πηγές και υδραγωγείο [που οδηγούσε στην ρωμαϊκή
Λύκτο] στο Κράσι, υστερορωμαϊκές επαύλεις - αγροικίες στην Λαγκάδα).
• Από βυζαντινές εκκλησίες και μοναστήρια (μονή Παναγίας
Γκουβερνιώτισας, μονή Κεράς, Άγιος Κωνσταντίνος Γουβών, σπηλαιώδης ναός Αγίας
Αναστασίας στο Καινούργιο Χωριό, σπηλαιώδης ναός Αγίας Φωτεινής Αβδού, μονή
Αγίας Άννας Αβδού, πολλές βυζαντινές εκκλησίες γύρω και μέσα στο Αβδού, Άγιος
Μηνάς και Κερά λιμνιώτισα μεσοβυζαντινών χρόνων στην Επισκοπή, Αγία Παρασκευή
και Άγιος Αντώνιος μέσα στην Επισκοπή, βυζαντινή σταυρεπίστεγη εκκλησία
Σταμνιών), μέχρι βενετσιάνικους πύργους
και οικισμούς (πύργος Φώσκολου και συγκρότημα πατητηριών στο Καινούργιο χωριό,
οχυρωμένος εγκαταλειμμένος οικισμός στην είσοδο του φαραγγιού του Αποσελέμη, οχυρός
βενετσιάνικος οικισμός στο λόφο της Αμνισού, διάσπαρτες βενετσιάνικες κρήνες,
μονή Παναγίας Ελεούσης στο Σκοτεινό, μονή Αγίου Ιωάννη Ανώπολης). Οι βυζαντινές
θρησκευτικές διαδρομές μπορούν να αξιοποιηθούν σε συνεργασία με την Μητρόπολη
Πέτρας και Χερρονήσου η οποία έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια μεγάλο
ενδιαφέρον για τα θρησκευτικά μνημεία της περιοχής
Οι πολυπληθείς αυτοί
αρχαιολογικοί χώροι μπορούν να αποτελέσουν ένα δυναμικό δίκτυο οργανωμένης επίσκεψης και παράλληλων τοπικών
δραστηριοτήτων με γνώμονα τη διατήρησή τους και την ανταποδοτική ντόπια
ανάπτυξη των παραπλήσιων τοπικών κοινοτήτων.
Ο Δήμος πρέπει να
συντάξει αναλυτική μελέτη προστασίας, ανάδειξης και ένταξης των αρχαιολογικών
χώρων στα τοπικά ενδιαφέροντα, όπως και να ενθαρρύνει συνοδές δράσεις ντόπιων
μικρών επιχειρήσεων με στόχο την ανάδειξη παραδοσιακών ανταποδοτικών δράσεων
που και τους νέους θα κρατήσουν στα χωριά της ενδοχώρας και θα αποτελέσουν
αφετηρία αναπτυξιακών δράσεων εξασφαλίζοντας τη διατήρηση του ιστορικού,
πολιτισμικού χαρακτήρα κάθε μικροπεριοχής.
Μουσεία και
παραδοσιακοί οικισμοί, χώροι που αποτελούν πόλο έλξης μεγάλου τουριστικού και
πολιτισμικού ενδιαφέροντος είναι ανάγκη να στηριχθούν και να ενταχθούν στο
πολιτισμικό δίκτυο του Δήμου μας, (Μουσείο Λυχνοστάτης στη Σταλίδα, παραδοσιακό
μουσείο στο Επισκοπιανό).
Οι παραδοσιακοί οικισμοί Ανώπολη,
Σκόπελα, Άνω και Κάτω Βάθεια, Επισκοπή, Καινούργιο Χωριό, οικισμός Κεράς,
Αβδού, Μοχός, Καλό Χωριό, Μάλια, Πισκοπιανό, Άνω Χερσόνησος, Κουτουλουφάρι,
Κράσι πρέπει να αποτελέσουν σημεία δράσεων που θα αξιοποιήσουν τα οικιστικά
αυτά σύνολα σε συνδυασμό με τις επιχειρήσεις που ήδη λειτουργούν και τη
δημιουργία νέων επιχειρήσεων με παραδοσιακές δραστηριότητες (εστίαση, ένδυση,
καλλιέργεια, φιλοξενία, παραδοσιακά επαγγέλματα), ώστε να αποτελέσουν πόλο
έλξης εργατικού δυναμικού και εύρεσης εργασίας για νέους, εξασφαλίζοντας τη
διατήρηση των πολύτιμων αυτών θυλάκων παράδοσης, μνήμης, παραδοσιακής οικονομίας
και κοινωνικής ζωής.
Είναι ανάγκη τέλος να δημιουργηθούν
στέκια πολιτισμού και αλληλεγγύης σ’ όλες τις δημοτικές ενότητες του Δήμου μας, με περιεχόμενο τη στέγαση,
ενίσχυση και προώθηση της ερασιτεχνικής αλλά και επαγγελματικής δημιουργίας σ’
όλους τους τομείς (θέατρο,
κινηματογράφο, εικαστικά, μουσική, εκπαίδευση) και από όλους τους δημότες, ιδιαίτερα τους νέους.
3.2 Κοινωνική Αλληλεγγύη - Παιδεία & Υγεία
Στόχος μας η απάντηση σε βασικές
κοινωνικές ανάγκες αλλά κυρίως στην
κάλυψη των μεγάλων κενών και αδιεξόδων που δημιουργούν οι συνθήκες κρίσης που
βιώνουν οι πολίτες.
Όταν η κρίση κτυπά την πόρτα του
καθένα μας κι όταν η φτώχεια έχει απλωθεί ευρύτατα ο Δήμος Χερσονήσου πρέπει να
αποτελέσει την ομπρέλα προστασίας όσων δοκιμάζονται.
Για μας ο Δήμος:
• Προστατεύει και
ενδυναμώνει τις κοινωνικές δομές του - ενθαρρύνει κάθε λογής συλλογικότητες της
περιοχής και βοηθά στη μεταξύ τους επικοινωνία.
• Στηρίζει τις
προσπάθειες των δημοτών - συνεργάζεται μαζί τους.
• Αξιοποιεί τη δημοτική
περιουσία και προσφέρει τους μηχανισμούς του για την ανάπτυξη κοινωνικής
αλληλεγγύης.
Δομές και στέκια
αλληλεγγύης και ένα δημοτικό δίκτυο κοινωνικής προστασίας που θα απλώνεται σε
όλες τις τοπικές ενότητες είναι περισσότερο αναγκαίο από κάθε άλλη εποχή. Η θέσπιση Δημοτικού Ταμείου Αλληλεγγύης
είναι επιτακτική.
***
Ιδιαίτερη σημασία δίνουμε στον τομέα της
παιδείας ήδη από τον παιδικό σταθμό και το νηπιαγωγείο με διασφάλιση της
επάρκειας των υποδομών
• Το σχολικό
περιβάλλον πρέπει να είναι ασφαλές.
• Κανένα σχολικό κτήριο χωρίς τις απαραίτητες
υποδομές.
• Απαραίτητη είναι η λειτουργία παιδικών σταθμών σε κάθε οικισμό
με πάνω από 300 κατοίκους.
• Τα ειδικά σχολεία
Καλλιτεχνικό, Μουσικό ενισχύουν στις δομές του δήμου μας. Ολοκλήρωση της νέας
πτέρυγας του Μουσικού Σχολείου που περιλαμβάνει την αίθουσα
συναυλιών-διαλέξεων-συνεδρίων.
• H επάρκεια του
προσωπικού να εξασφαλίζει εκπαιδευτικό και παιδαγωγικό έργο.
• Καμιά αίτηση γονέα
για εγγραφή στους παιδικούς σταθμούς να μην απορρίπτεται.
***
Η υπεράσπιση της
υγείας ως κοινωνικού δικαιώματος είναι υποχρέωση της αυτοδιοίκησης:
• Έχει λόγο και ρόλο η
τοπική αρχή στην οργάνωση, χρηματοδότηση και στελέχωση του Ε.Σ.Υ.
• Οφείλει να αναδείξει
τις ιδιαίτερες υγειονομικές ανάγκες της περιοχής μας.
• Να αντισταθεί στις καταργήσεις
δομών και υπηρεσιών.
• Να στηρίξει τις αυτοοργανωμένες πρωτοβουλίες της
κοινωνίας στον τομέα της υγείας.
• Να διεκδικήσει
εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους για την ενίσχυση των υγειονομικών και
κοινωνικών υπηρεσιών.
• Να παρέχει πρακτική
βοήθεια στους ηλικιωμένους και τα άτομα με αναπηρίες.
• Να αναβαθμιστεί το πρόγραμμα
«Βοήθεια στο σπίτι».
• Δημιουργία Κέντρου
Υγείας μέσα στην πρώην Αμερικάνικη βάση Γουρνών (ένα σχέδιο που ήδη έχει ως
αίτημα ο Πολιτιστικός Σύλλογος Γουρνών).
4. Τοπική Οικονομία & Απασχόληση
4.1 Τουρισμός
Η συστηματική μονοκαλλιέργεια του τουρισμού οδήγησε όχι
στην ευρεία κατανομή και αναδιανομή του τουριστικού προϊόντος αλλά αντίθετα
στην υπερσυγκέντρωση σε όλο και λιγότερα χέρια.
Τα
κόστη του μαζικού τουρισμού αλλά και τα ενεργειακά του αποτυπώματα είναι
αρνητικά και επιβαρύνουν την κοινωνία χωρίς να αποφέρουν ανταποδοτικά οφέλη και
ανάπτυξη.
Απαιτείται άμεσα
επανασχεδιασμός προκειμένου να
επανακαθοριστεί ένα πλαίσιο στρατηγικής για μια βιώσιμη, κοινωνικά
προσανατολισμένη, και πραγματικά ανταποδοτική τουριστική ανάπτυξη.
Το «κέντρο βάρους»
της σύνθεσης του τουριστικού προϊόντος απαιτείται να μετατοπιστεί ταχύτατα από
το μαζικό, καταναλωτικό, απρόσωπο και ισοπεδωτικό χαρακτήρα σε περισσότερο
εναλλακτικές μορφές τουριστικής δραστηριότητας που θα στηρίζονται στη σύνδεση
του με την τοπική οικονομία και τον τοπικό πολιτισμό.
Στη βάση αυτής της
πραγματικότητας θεωρούμε ότι για το τουριστικό μοντέλο της περιοχής μας
απαιτείται άμεσος επαναπροσδιορισμός του, με:
• τη σταδιακή αλλαγή των σημερινών χαρακτηριστικών του
τουρισμού στην περιοχή (αυτοσχεδιασμοί, υψηλά ποσοστά χαμηλής ποιότητας
τουριστών, έντονη εποχικότητα, αυξανόμενη τάση των all inclusive, ελλιπείς υποδομές, ομηρία της μικρής και
μεσαίας τουριστικής επιχειρηματικότητας από τους μεγάλους tour operators) και
υιοθετώντας την έννοια της ποιότητας στη βάση ολοκληρωμένου σχεδιασμού αξιοποίησης
των πλεονεκτημάτων της περιοχής (φυσικό περιβάλλον, πολιτισμός, μνημεία, τοπικά
προϊόντα),
• τη στήριξη της υγιούς μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας.
• την κατανάλωση τοπικών προϊόντων.
• την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.
• την αύξηση της προστιθέμενης αξίας που δημιουργείται και
παραμένει στην περιοχή.
• τη διασφάλιση
ότι τα οφέλη
που παράγει ο τουρισμός θα
παραμένουν κύρια στον τόπο και τους ανθρώπους
του.
• την εμφανή,
οργανωμένη και με αποτελέσματα σύνδεση των παραλίων με την ενδοχώρα.
4.2 Αγροτική Οικονομία
Η ισόρροπη ανάπτυξη είναι η μόνη
που διασφαλίζει την μακροβιότητα της κοινωνικής και οικονομικής διαδρομής μιας
περιοχής.
Η σύνδεση της αγροτικής παραγωγής
με την τουριστική επιχειρηματικότητα μπορεί να ενισχύσει την πρώτη, τόσο οικονομικά και ποσοτικά
(κατανάλωση τοπικών ποιοτικών προϊόντων) όσο και ποιοτικά, στο επίπεδο του εμπλουτισμού των δραστηριοτήτων που αναπτύσσει.
Στόχος πρέπει να είναι:
- Η ανάδειξη, στήριξη, αξιοποίηση του παραγωγικού πολιτισμού του
τόπου μας.
- Η οργάνωση της οικοτεχνίας, η δημιουργία ευνοϊκού τοπίου προώθησης
της αγροτικής παραγωγής, η στήριξη
της παραγωγής μέσω των ειδικών επιστημόνων του δήμου, οι φιλικές τιμές νερού, η προώθηση της ταυτότητας των
τοπικών-αγροτικών- κτηνοτροφικών προϊόντων, η διαμεσολάβηση μεταξύ τουριστικών επιχειρηματιών και τοπικών
παραγωγών, η οργάνωση χώρων
προώθησης και σχετικών ενεργειών προβολής των προϊόντων του πρωτογενή τομέα, η συμπλήρωση και βελτίωση των
σχετικών υποδομών (οδοποιία, δίκτυα νερού κλπ) και η διεύρυνση της αγροτικής ασχολίας με τη
συμπλήρωματικη παροχή υπηρεσιών τουριστικού ενδιαφέροντος πρέπει να βρίσκονται
μέσα στις επιλογές της δημοτικής αρχής, για υλοποίηση, σε συνεργασία με τους ίδιους τους
παραγωγούς και τις συλλογικότητες τους.
- Μέτρα στήριξης της
βιολογικής αγροτικής παραγωγής και της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος.
Ιδιαίτερη βαρύτητα να δοθεί στον έλεγχο της αλόγιστης χρήσης χημικών και
φυτοφαρμάκων, παράγοντες οι οποίοι απειλούν με μη αναστρέψιμα αποτελέσματα την
ιδιαίτερη γεωργική παραγωγικότητα της πεδινής ζώνης του Δήμου Χερσονήσου.
- Μικρές μονάδες
ήπιας καλλιέργειας με φυσικά μέσα να τύχουν ιδιαίτερης προσοχής ως προς τη
δυνατότητα θεσμικής και οικονομικής στήριξης μέσω προγραμμάτων που θα
εξασφαλίσουν τη δυνατότητα σε παραδοσιακές καλλιέργειες να ανθίσουν και να
πολλαπλασιαστούν, ζήτημα ιδιαίτερα σημαντικό σε μία περίοδο που η στροφή στην
παραδοσιακή γεωργία αποτελεί μονόδρομο.
5. Δημοτικές Υπηρεσίες
Οι δημοτικές υπηρεσίες οφείλουν να
λειτουργούν με διαφάνεια, κοινωνικό έλεγχο, λαϊκή συμμετοχή, αποκέντρωση και
δημοκρατικό προγραμματισμό. Επισημαίνουμε ότι είναι αναγκαία:
- Η οργάνωση αυτοτελών γραφείων
υποστήριξης αγροτών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων που θα αλλάξουν το τοπίο στο
Δήμο και θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για να υλοποιηθούν όσα
ονειρευόμαστε. Το Γραφείο Υποστήριξης του Αγρότη να συνδέει την τοπική αγροτική
παραγωγή με τις ανάγκες των μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, ώστε η τοπική
κοινωνία να ωφελείται άμεσα από την
παρουσία του τουρισμού.
- Η βελτίωση της διοικητικής ικανότητας του Δήμου και των
υπηρεσιών του και η προώθηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης σε τοπικό επίπεδο.
6. Επίλογος
Εν κατακλείδι:
Οι «Πολίτες για την
Κοινωνία και το Περιβάλλον» θέτουν τα προβλήματα του Δήμου μας επί τάπητος και
προτείνουν:
- Την
άμεση οριστικοποίηση του πολεοδομικού-χωροταξικού
σχεδιασμού του Δήμου μας και την
κατάρτιση ΣΧΟΟΑΠ για όλες τις
δημοτικές ενότητες.
- Την
ανάπλαση του παραλιακού μετώπου για την ανάδειξη και αξιοποίηση του πολιτισμικού
αποθέματος με απώτερο σκοπό τη ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων.
- Τον χαρακτηρισμό της αποκομιδής των σκουπιδιών ως δημόσιας λειτουργίας και αποκλεισμό των ιδιωτικών
συμφερόντων στη διαχείριση τους.
Δημιουργία ενός καινούργιου μοντέλου με έμφαση στην πρόληψη και στην ανακύκλωση στην
πηγή, μέσα από την αποκέντρωση, τον κοινωνικό έλεγχο και το δημόσιο σχεδιασμό.
- Τη διαφύλαξη του
δημόσιου χαρακτήρα την Πρώην Αμερικάνικης
Βάσης Γουρνών υποστηρίζοντας επιπρόσθετα τη δημιουργία Κέντρου Μελέτης
και Έρευνας Μινωικού Πολιτισμού, Κέντρου Μελέτης και Έρευνας της Κρητικής Μουσικής
& Κέντρου Μελέτης και Προβολής Τοπικής Ιστορίας και Πολιτισμού υπό
την αιγίδα & την αρωγή του Δήμου Χερσονήσου.
- Την προάσπιση του
δημόσιου χαρακτήρα των παραλιών και
ακτών προτείνοντας την πλήρη
οριοθέτηση των παραλιών κοινής χρήσης και τη γνωστοποίησή τους στο κοινό. Προτρέπουμε στην
αναζήτηση από την κεντρική κυβέρνηση του μεριδίου του Δήμου από τα πρόστιμα για την αυθαίρετη
χρήση δημοτικών ακτών.
- Την προάσπιση του
περιβάλλοντος με την εφαρμογή «πράσινων»
προμηθειών και πληθώρας
δράσεων για την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης αγαθών, όπως και τη θεσμοθέτηση ανταλλακτικού
παζαριού υπό την αιγίδα του Δήμου.
- Την ένταξη του Δήμου μας στους σχεδιασμούς του κεντρικού
κράτους για την Πρόληψη Παραγωγής
Αποβλήτων και την προετοιμασία
για την επαναχρησιμοποίηση και τη διαλογή
στην πηγή.
- Την ίδρυση φορέα με αποκλειστική αρμοδιότητα την επιτήρηση και
παρέμβαση, ώστε το εκτεταμένο παραλιακό μέτωπο (μήκους 35 χλμ. από τον Καρτερό
έως τα όρια του νομού Λασιθίου) να προστατεύεται από ανεπανόρθωτες περιβαλλοντικές
παρεμβάσεις.
- Την ενθάρρυνση ντόπιων μικρών επιχειρήσεων με στόχο την
ανάδειξη παραδοσιακών προϊόντων και διαδικασιών παραγωγής που και τους νέους θα κρατήσουν στα χωριά της
ενδοχώρας και θα
εξασφαλίσουν τη διατήρηση του ιστορικού, πολιτισμικού χαρακτήρα κάθε περιοχής.
- Τη θέσπιση Δημοτικού Ταμείου Αλληλεγγύης Δομές και χώρων (στέκια) αλληλεγγύης που θα αποτελέσουν ένα δημοτικό δίκτυο κοινωνικής
προστασίας που θα απλώνεται σε όλες τις τοπικές ενότητες.
- Τη
λειτουργία παιδικών σταθμών σε κάθε οικισμό με πάνω από 300 κατοίκους.
- Το
άνοιγμα του Καλλιτεχνικού &
Μουσικού σχολείου στην κοινωνία με τακτές εκδηλώσεις που θα απευθύνονται στο ευρύτερο κοινό.
- Την
ενίσχυση αυτοοργανωμένων πρωτοβουλιών της κοινωνίας στον τομέα της κοινωνικής αλληλεγγύης και τη διεκδίκηση από εθνικούς και
ευρωπαϊκούς πόρους της ενίσχυση των υγειονομικών και κοινωνικών υπηρεσιών,
παράλληλα με τη δημιουργία Κέντρου Υγείας μέσα στην πρώην Αμερικάνικη βάση
Γουρνών (ένα σχέδιο που ήδη έχει ως αίτημα ο Πολιτιστικός Σύλλογος
Γουρνών).
- Την υιοθέτηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού
με έμφαση στην ποιότητα στη βάση ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού της αξιοποίησης
των πλεονεκτημάτων της περιοχής (φυσικό περιβάλλον, πολιτισμός, μνημεία, τοπικά
προϊόντα). Το καινούργιο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης θα πρέπει να στηρίζεται
στην υγιή μικρομεσαία
επιχειρηματικότητα, την κατανάλωση τοπικών προϊόντων και την επιμήκυνση της τουριστικής
περιόδου.
- Τη στήριξη της
μικρομεσαίας γεωργικής παραγωγής που
πρέπει να είναι πολυεπίπεδη και
πολυδιάστατη και να περιλαμβάνει την οργάνωση της οικοτεχνίας, την
επιστημονική στήριξη της παραγωγής μέσω των ειδικών επιστημόνων του Δήμου για την απόκτηση πιστοποίησης των Προϊόντων Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ)
και των Προϊόντων Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ), τις φιλικές τιμές άρδευσης, τη διαμεσολάβηση
μεταξύ τουριστικών επιχειρηματιών και τοπικών παραγωγών και την οργάνωση χώρων
προώθησης και σχετικών ενεργειών προβολής των προϊόντων στην ΠΑΒΓ.
- Την οργάνωση αυτοτελών γραφείων υποστήριξης αγροτών και
ευρωπαϊκών προγραμμάτων με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων της ηλεκτρονικής
διακυβέρνησης
Αναγκαία κρίνεται η
ποσοτικοποίηση της παρακολούθησης
υλοποίησης του Προγράμματος με την κατάρτιση Δεικτών Παρακολούθησης και Αξιολόγησης, οι
οποίοι διακρίνονται σε Δείκτες Εισροών, Εκροών και Αποτελέσματος.
Σας ενθαρρύνουνε στην
εξειδίκευση του Πενταετούς προγράμματος σε Ετήσιο Πρόγραμμα Δράσης ώστε να
υπάρξει έλεγχος των εμπλεκομένων φορέων και μια διαρκής αξιολόγηση του
προγράμματος.
Το ταχύτερο, το επικαιροποιημένο πενταετές πρόγραμμα του Δήμου
θα πρέπει να τεθεί σε ηλεκτρονική δημόσια διαβούλευση έτσι ώστε πλην των
δημοτικών παρατάξεων να ακουστεί και η φωνή του απλού πολίτη.